Praktycznie codziennie narażeni jesteśmy na czynniki stresogenne - trudna sytuacja z życiu rodzinnym lub zawodowym, choroba, niepewność ekonomiczna, nadmierna ilość bodźców czy po prostu natłok obowiązków i wieczny pośpiech. Długotrwały stres powoduje silne obciążenie psychiczne, które może prowadzić do bezsenności, lęków, nerwicy a nawet depresji.
Jeżeli stres działa tak wyniszczająco na naszą psychikę to jak wpływa na nasze ciało?
Poniżej przedstawimy kilka problemów i dolegliwości, które powstają w ciele na skutek działania silnego i długotrwałego stresu oraz sposoby na ich zwalczanie.
Dolegliwości bólowe
Ból to poważny sygnał ze strony naszego układu nerwowego, który wiąże się z nieprzyjemnym odczuciem zmysłowym lub emocjonalnym powstającym pod wpływem bodźców uszkadzających tkankę lub zagrażających jej uszkodzeniem.
Najczęściej dolegliwości bólowe wywołane długotrwałym stresem kumulują się w górnych partiach ciała takich jak głowa, kark, szyja, barki, ramiona, odcinek piersiowy kręgosłupa czy brzuch. Dodatkowo siedzący tryb pracy pogłębia te dolegliwości i powoduje utrwalanie nieprawidłowej pozycji ciała.
Napięciowy ból głowy
To przewlekłe dolegliwości bólowe głowy odczuwane jako stały ucisk lub obrzmienie głowy, często porównywane z "ciasnym nałożeniem kasku na głowę'. Jest to uczucie stałe, uciskowe, nie pulsujące i nie zmieniające się podczas wykonywania różnych aktywności, przez co nie towarzyszą mu nudności ani wymioty. Bóle powodują pogorszenie jakości życia i obniżają samopoczucie, a ich diagnoza i leczenie jest trudne ze względu na brak dokładnej przyczyny ich powstawania. Najczęstszą jednak wskazywaną przyczyną napięciowego bólu głowy jest tło psychologiczne. Stany napięcia emocjonalnego są najczęstszym skutkiem długotrwałego życia z napięciowym bólem głowy.
Pomocne w leczeniu napięciowych bólów głowy są techniki relaksacyjne, masaże punktów spustowych, terapia manualna, masaże relaksacyjne i powięziowe oraz utrzymywanie prawidłowego poziomu nawodnienia organizmu.
Ból karku, szyi i obręczy barkowej
Pod wpływem silnego stresu następuje wzmożone napięcie mięśniowe, a nawet sztywność w okolicach karku i ramion. Związane jest to z unerwieniem mięśni mostkowo-sutkowo-obojczykowego i czworobocznego. Mięśnie te unerwia nerw dodatkowy (czaszkowy), który łączy się z nerwem błędnym, który jest przedstawicielem naszego układu nerwowego przywspółczulnego. Pod wpływem stresu zmienia się aktywność przywspółczulna, która powoduje w konsekwencji łańcuchowe oddziaływanie na nerw błędny i co za tym idzie doprowadza do dyskomfortu i sztywnienia we wspomnianych mięśniach.
Przewlekły stres lub przebyta trauma emocjonalna często powodują przyjmowanie 'zamkniętej' czy skulonej postawy ciała, która charakteryzuje się ogólnym przygarbieniem, opadniętymi ramionami, wystającymi łopatkami i zaokrąglonymi plecami. Przyjmowana przez nas pozycja ma nas 'uchronić' przed ponownym atakiem i bólem emocjonalnym.
Jednakże długotrwałe przyjmowanie nieprawidłowej postawy ciała może doprowadzić do powstania błędnego koła ponieważ jej skutkiem jest właśnie między innymi zaburzone działanie układu nerwowego.
Ćwiczenia rozluźniające oraz prawidłowy wzorzec oddychania pozwoli obniżyć powstałe napięcie mięśniowe, a trening wzmacniający oraz nauka i systematyczne utrzymywanie poprawnej postawy ciała przywrócą mu prawidłową formę.
Problemy z układem pokarmowym
ENS (enteral nervous system) - jelitowy układ nerwowy, jest częścią systemu nerwowego i reguluje pracę przewodu pokarmowego. Często układ nerwowo jelitowy nazywany jest drugim mózgiem ponieważ w jego pracy znajdziemy wiele podobieństw do pracy ośrodkowego układu nerwowego. Ponadto informacje z jelit mogą docierać do mózgu za pomocą mikroflory.
Jego rola w prawidłowym funkcjonowaniu jelit jest ogromna, dlatego wpływ stresu na jego pracę może spowodować poważne szkody.
Stres powoduje wzrost przepuszczalności jelit, zmianę motoryki, nadwrażliwość, pogorszenie się zdolności do regeneracji błon śluzowych oraz zaburzenia mikroflory. Czynniki stresogenne mogą również doprowadzić do powstania i rozwoju chorób takich jak zespół jelita drażliwego (najczęstszymi objawami są zaparcia, biegunka, wzdęcia i bóle brzucha), wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniewskiego-Crohna (w obu przypadkach występują zmiany zapalne), refluks czy wrzody żołądka.
W przypadku problemów z układem pokarmowym spowodowanych nadmiernym działaniem stresu poleca się stosowanie naturalnych preparatów ziołowych, które obniżają poziom stresu i lęku oraz działają uspokajająco.
Osłabienie układu odpornościowego
Krótkotrwały i motywujący stres dzięki wyrzutowi adrenaliny działa pozytywnie na układ odpornościowy, jednak długo utrzymujący się stan silnego stresu powoduje jego osłabienie i rozregulowanie, a w konsekwencji większą podatność na infekcje. Przewlekły stres sprawia, że układ immunologiczny jest nieustannie przygotowany do walki ze stanem zapalnym.
Chroniczny, długotrwały stres może prowadzić również do przewlekłej aktywacji immunologicznej. Oznacza to, że reakcja odpornościowa organizmu jest niewspółmierna do zagrożenia i organizm zaczyna atakować własne, zdrowe komórki.
Specjaliści radzą, aby oprócz wdrożenia aktywności ruchowej również skupić się na zdrowej diecie i dostarczać witamin oraz składników odżywczych, które pozytywnie wpływają na układ odpornościowy. "Antystresowa" dieta powinna zawierać m.in : witaminę C, kompleks witamin z grupy B, kwasy tłuszczowe omega-3, magnez, cynk i selen.
Problemy z układem sercowo-naczyniowym
Według statystyk osoby żyjące w ciągłym stresie są bardziej narażone na choroby związane z układem krążenia, zawał czy udar niedokrwienny mózgu. Stres ponadto jest uznanym czynnikiem rozwoju takich chorób jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, migotania komór, może nawet także doprowadzić do nagłego zgonu sercowego.
Nadmierne pobudzenie ze strony układu nerwowego powoduje przyspieszenie rytmu serca, wzrost skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego, naczyniowego oporu obwodowego i zużycia tlenu przez mięsień sercowy.
Wyniki międzynarodowego badania Interstroke, które zostały przeprowadzone w 22 krajach wykazały, że stres należy do najważniejszych czynników ryzyka udaru mózgu zaraz obok palenia papierosów, otyłości i zaburzeń lipidowych.
Jak stres wpływa na urodę?
Wymienione wyżej dolegliwości i choroby, to jedynie kilka skutków niszczącego efektu długotrwałego działania stresu. Jego piętno można także dostrzec w naszym wyglądzie - nadmierne wypadanie włosów, problemy z cerą, powstawanie zmarszczek czy przedwczesne starzenie się. Pod wpływem stresu funkcja ochronna powłoki hydrolipidowej osłabia się co prowadzi do spadku jędrności skóry, jej wiotczenia oraz podatności na stany zapalne. Cera staje się ziemista i sucha, a naczynia krwionośne rozszerzają się.
Stres ponadto powoduje problemy z utrzymaniem prawidłowej wagi ciała. W jego pierwszej fazie apetyt zostaje zahamowany przez co zauważamy nagły spadek wagi, jednak przy długotrwałym działaniu czynników stresogennych sytuacja zaczyna się odwracać, zaczynamy przybierać na wadze. Może pojawić się tzw. jedzenie emocjonalne oraz wybieranie produktów o dużej zawartości cukru i tłuszczu.
Jak radzić sobie z przewlekłym stresem?
W przypadku wystąpienia ciężkich zaburzeń i chorób spowodowanych przewlekłym działaniem stresu należy przede wszystkim udać się do specjalisty i rozpocząć proces leczenia. Oprócz leczenia farmakologicznego czy psychoterapii warto postawić na holistyczne podejście do tematu i dodać do codziennej rutyny regularny ruch, spacery na świeżym powietrzu, ćwiczenia relaksacyjne, oddechowe czy jogę. Warto również zadbać o prawidłową i bogatą w cenne składniki odżywcze dietę.